توان مالی شوهر و وضع اقتصادی خانواده زن، هیچ‌کدام تعیین‌کننده مقدار نفقه نیست. مجازات عدم پرداخت نفقه درهرصورت شامل حال شخص میشود. در این مطلب با نفقه و طلاق توافقی، نفقه و تمکین، اهمیت نفقه و مجازات عدم پرداخت نفقه آشنا میشوید.
نفقه در طلاق توافقی
از آنجا که طلاق توافقی یک طلاق بائن است و مرد بعد از طلاق توافقی اجازه بازگشت را نخواهد داشت بنابراین نفقه به زن تعلق نمیگیرد. پیشنهاد میشود در رابطه با شرایط و مراحل طلاق توافقی از زبان گروه وکلای هوداد بخوانید.
چرا پرداخت نفقه مهم است؟
در حقیقت چون رسیدگی به فرزندان و امور تربیتی آن‌ها و دیگر مسائل و ابعاد درونی زندگی و سروسامان دادن به آن‌ها بر عهده زن است، برآوردن نیاز‌های پولی، مالی و فراهم کردن وسایل و امکانات موردنیاز در جهت رفع خواسته‌های خانواده از وظایف مرد محسوب شده و به عهده او است. تنها عامل و دلیلی که زن از گرفتن نفقه بهره‌مند میشود، تمکین است. دراین‌باره، ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مقرر کرده است هر زمانی که زن بدون هیچ دلیل منطقی و مشروعی از خواسته همسر و انجام تکالیف زناشویی خود سرپیچی کند، استحقاق دریافت نفقه را نخواهد داشت.
نفقه و تمکین
در اینجا به بیان انواع تمکین می‌پردازیم. تمکین دو نوع است، تمکین خاص و تمکین عام که تمکین خاص به معنای ایفای نقش و وظایف زن‌وشوهری و تمکین عام به معنای داشتن حسن معاشرت و برقراری ارتباط مسالمت‌آمیز با همسر است. اگر زن مورد تمکین همسرش نباشد، اصطلاحاً به او ناشزه گویند و زن ناشزه استحقاق و صلاحیت دریافت نفقه و خرجی را از طرف همسر خویش ندارد. ثابت کردن عدم تمکین زن بر عهده شوهر است، چرا که فقط اوست که ظاهر بر تمکین است.
وظیفه شوهر، پرداختن نفقه به زن دائمی خود است و زنی که به ازدواج موقت با مردی درمی‌آید، در زمینه دریافت نفقه حقی به او داده نمی‌شود، مگر در لحظه عقد، قید و لحاظ شود.
قانون مدنی این قانون را پایه‌گذاری کرده است که اگر مرد از پرداختن نفقه امتناع ورزد، به دادگاه رجوع کرده و با تعیین مقدار نفقه از سمت دادگاه و قاضی، قانون، مرد را وادار و محکوم به مجازات عدم پرداخت نفقه همسر خواهد کرد.
مجازات عدم پرداخت نفقه چیست؟
ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده که در سال ۹۲ به تصویب رسید، برای سرپیچی مرد از پرداخت مهریه به زن، مجازات کیفری در نظر گرفته و مقرر کرده است که هر مردی با وجود داشتن استطاعت و توانایی مالی، نفقه و مخارج زن خود را البته درصورتی‌که در تمکین همسرش بوده باشد، نپردازد یا خود را از پرداختن نفقه دیگر افرادی که واجب النفقه مرد هستند، معاف بدارد به مجازات عدم پرداخت نفقه و حبس تعزیری درجه شش (۶ ماه یک روز، به مدت دو سال) محکوم خواهد شد.
اجرای قانون، وابسته به شکایت شاکی خصوصی است و بدون دادخواست شاکی قابل پیگیری و اجرا نیست و از دسته جرائم قابل بخشش است.
بعدازاینکه زن، همسر خود را به‌واسطه حکم قضایی دادگاه مجبور به پرداخت خرج و مخارج و هزینه‌های زندگی کرد و مرد استطاعت مالی نداشته و پرداخت نکند، این امکان برای زن به وجود می‌آید که تقاضای طلاق خود را به اجرا درآورد.
گاهی پیش آمده است که مردی تصورش این بوده که چون همسرش دارای شغل و درآمد است و توانایی مالی دارد نیازی به نفقه ندارد، پس نفقه هم به او تعلق نمیگیرد و او موظف به پرداخت آن نخواهد بود، درحالی‌که این تصور یک پندار اشتباه است و مرد در هر حالتی وظیفه پرداخت نفقه را دارد و در این زمینه دارای هیچ‌گونه معافیتی از پرداخت آن نیست.
فرزندان توانایی درخواست و مطالبه نفقه گذشته خود را ندارند و صرفاً از تاریخ ارائه دادخواست به آن‌ها تعلق می‌گیرد و در صورت عدم پرداخت، شامل مجازات عدم پرداخت نفقه نمی‌شود. درحالی‌که در مورد زن دقیقاً عکس این وضعیت بوده و زن این توانایی را دارد که در صورت تمکین کردن و ناشزه نبودن، نفقه خود را از طریق قانون از همسر خود طلب کند.
نکات
- درصورتی‌که زن به علت داشتن مرض یا بیماری خاص قادر به انجام کارهای عادی نباشد، مرد موظف است در کنار پرداخت نفقه برای وی، خدمتکار نیز بگیرد. البته در این مورد دادگاه به وضع مالی مرد نیز توجه دارد. درصورتی‌که وضع مالی مرد خوب نباشد زن نمی‌تواند درخواست خادم کند.
- شاغل بودن همسر هیچ تأثیری بر پرداخت نفقه ندارد. حتی اگر زن شاغل باشد، مرد موظف است نفقه وی را پرداخت کند.
- درصورتی‌که دستور پرداخت نفقه صادر شود اما مرد به آن بی‌اعتنایی کند، حکم جلب وی صادر میشود. در شرایطی که وی مکان معلومی نداشته و در حال فرار باشد، حکم جلب سیار برای وی صادر میشود.
- اثبات ندادن نفقه در شرایطی که مرد آن را انکار کند کمی دشوار خواهد بود. در این شرایط زن باید ثابت کند که نفقه پرداخت نشده است. این مورد دشوار، اما ممکن است. اما چگونه باید ثابت کرد که نفقه پرداخت نشده است؟ درصورتی‌که مرد معتاد باشد و یا منزل را برای مدتی ترک کرده باشد، زن می‌تواند از این موارد برای اثبات عدم پرداخت نفقه استفاده کند. البته در این مورد همه‌چیز به شرایط پرونده شما بستگی دارد و بهتر است با یک وکیل دادگستری مشورت کنید.
- مراجعه به وکیل برای پرونده عدم پرداخت نفقه امری ضروری و مهم است. درصورتی‌که در این مورد از وکیل کمک گرفته نشود، احتمال ایجاد اشتباهات ناگوار و حبس مرد وجود دارد. بنابراین حتماً با یک وکیل باتجربه و متخصص دراین‌باره مشورت کنید.
- نپرداختن تنها قسمتی از نفقه نیز جرم است و می‌تواند عواقب قانونی در پی داشته باشد.
نفقه موضوعی مهم و حق زن است. در صورت عدم پرداخت، مجازات عدم پرداخت نفقه شامل حال مرد خواهد شد، زیرا نفقه پشتوانه یک زندگی است. عدم پرداخت نفقه ازنظر دین نیز نادرست است و مشمول مجازات میشود.
در صورت داشتن هرگونه سوال در این رابطه می توانید با گروه وکلای هوداد تماس حاصل نمایید.
